Wzory dokumentów

Urlop bezpłatny - czy zawsze możesz z niego skorzystać?

2024-06-04 13:20:47

Urlop bezpłatny - co to jest?

Urlop bezpłatny jest rodzajem urlopu podczas którego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, choć formalnie pozostaje zatrudniony. W okresie tego urlopu pracownik nie może wykonywać obowiązków służbowych. Urlop zostaje przyznany na pisemny wniosek pracownika, pracodawca musi jednak wyrazić na niego zgodę.

Z urlopu bezpłatnego mogą skorzystać osoby zatrudnione z tytułu umowy o pracę. Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy czyli tzw. stażu pracy.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy

Urlop bezpłatny i urlop wypoczynkowy są dwoma odrębnymi rodzajami urlopu. Pracownik nie musi wykorzystać najpierw urlopu wypoczynkowego, by móc skorzystać z urlopu bezpłatnego.

Jednakże urlop bezpłatny może wpłynąć na wymiar urlopu wypoczynkowego. Podczas urlopu bezpłatnego następuje zawieszenie stosunku pracy, w tym również obowiązujących praw pracownika.

Każdy miesiąc nieobecności obniża dni dostępnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 1/12 całości urlopu wypoczynkowego.

Czy można odwołać pracownika z urlopu bezpłatnego?

W przypadku urlopu dłuższego niż 3 miesiące, pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu bezpłatnego, o ile strony nie zastrzegły wcześniej tej możliwości. Strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika, lecz muszą na to wyrazić zgodę.

Odwołanie pracownika może nastąpić tylko w wyjątkowej sytuacji, z bardzo ważnych przyczyn.

Jeżeli pracownik i pracodawca zastrzegli możliwość odwołania pracownika z urlopu, odwołanie może nastąpić tylko za zgodą pracownika.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego?

Pracodawca nie ma obowiązku udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego. Co więcej, jeśli zdecyduje się na odrzucenie prośby o urlop bezpłatny, nie musi uzasadniać swojej decyzji.

Kiedy można wziąć urlop bezpłatny? Najczęstsze powody urlopu bezpłatnego

Przepisy nie precyzują powodów, przez które pracownik może skorzystać z bezpłatnego urlopu. Pracownik nie musi również ujawniać swoich pobudek pracodawcy.

Pracownicy najczęściej decydują się na wzięcie urlopu bezpłatnego w sytuacji, gdy wykorzystali już pule dni przysługujących w ramach urlopu wypoczynkowego. Do najpopularniejszych powodów korzystania z bezpłatnego urlopu należą wyjazdy długoterminowe, w szczególności zagraniczne. Część pracowników składa wniosek o urlop bezpłatny z powodu rozpoczęcia studiów dziennych lub kursów, które wymagają dużo czasu oraz zaangażowania. Równie częstym powodem są także kwestie zdrowotne, dotyczące zarówno najbliższych członków rodziny, jak i samego pracownika, o ile ten nie ma możliwości skorzystania z urlopu chorobowego.

Część pracowników decyduje się na bezpłatny urlop, gdy chcą rozpocząć prowadzenie własnej działalności lub pracę nad jakimś ciekawym, osobistym projektem. Urlop bezpłatny pozostawia "otwartą furtkę" w przypadku chęci powrotu na poprzednie stanowisko, więc jest bezpieczniejszą opcją, niż złożenie wypowiedzenia.

Ile dni urlopu bezpłatnego przysługuje pracownikom?

Przepisy nie regulują długości trwania okresu urlopu bezpłatnego. Czas trwania urlopu bezpłatnego zależny jest od indywidualnych ustaleń pracownika i pracodawcy. Taki urlop może trwać kilka dni, miesięcy, a w skrajnych przypadkach nawet lat.

Urlop bezpłatny, a wypowiedzenie

O ile pracodawca wyrazi na to zgodę, możesz skorzystać z urlopu bezpłatnego również w okresie wypowiedzenia. Czas trwania urlopu bezpłatnego nie może być jednak dłuższy, niż sam okres wypowiedzenia, czyli pracownik powinien zakończyć urlop bezpłatny wraz z końcem okresu wypowiedzenia.

Z kolei pracodawca nie może zwolnić pracownika w okresie urlopu bezpłatnego, chyba, że zaistnieją szczególne okoliczności, takie jak np. likwidacja firmy.

Czy pracodawca może wysłać pracownika na bezpłatny urlop?

Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego na jego wniosek, ale sam nie może wysłać pracownika na urlop bezpłatny czy zmusić go do skorzystania z urlopu. Taka praktyka jest nielegalna, jednak zdarza się, że nieuczciwi pracodawcy próbują wykorzystać niewiedzę pracowników i oszczędzić w ten sposób, nie płacąc składek. Kategorycznie nie zgadzaj się, jeśli pracodawca poprosi Cię o podpisania wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego!

Pracodawca nie może także nalegać, by pracownik w pierwszej kolejności wykorzystał urlop wypoczynkowy, zanim skorzysta z urlopu bezpłatnego.

Urlop bezpłatny a ubezpieczenie z ZUS i emerytura

Podczas urlopu bezpłatnego następuje zawieszenie stosunku pracy i w związku z tym pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Pracodawca nie ma również obowiązku opłacać ubezpieczenia zdrowotnego.

Pracownik, który przebywa na urlopie bezpłatnym powyżej 30 dni, traci prawo do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej w ramach NFZ, w tym także możliwość korzystania z ewentualnego zasiłku chorobowego, czyli płatnego L4. Po 30 dniach pracownik traci również prawo do korzystania z zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.

Urlop bezpłatny w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy

Z Artykułu 174 Kodeksu Pracy wynika, że "Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami."

W takiej sytuacji ten czas pracy wliczy się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Warto kwestię pracy u innego pracodawcy skonsultować z obecnym oraz dokładnie sprawdzić obowiązującą umowę, szczególnie pod kątem zapisu o zakazie konkurencji.

Jak złożyć wniosek o urlop bezpłatny?

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego należy złożyć w formie pisemnej (zgodnie z Artykułem 174 Kodeksu Pracy: "pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego na pisemny wniosek pracownika").

Możesz skorzystać ze wzoru zamieszczonego poniżej. Pamiętaj, że nie musisz podawać powodu, którym motywujesz swoją prośbę o urlop bezpłatny.

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego – wzór

Miejscowość, Data

[Twoje Imię i Nazwisko]
[Adres]
[Stanowisko]

[Nazwa Firmy]
[Adres Firmy]

Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego

Szanowni Państwo, (Szanowny Panie/Szanowna Pani)

Zwracam się z uprzejmą prośbą o udzielenie mi urlopu bezpłatnego w okresie od [data rozpoczęcia] do [data zakończenia]. Powodem mojej prośby jest [krótkie uzasadnienie, np. sytuacja rodzinna, chęć podjęcia dodatkowych studiów, itp.].

Jednocześnie pragnę zapewnić, że dołożę wszelkich starań, aby moje obowiązki zawodowe zostały odpowiednio przekazane i wypełnione na czas mojej nieobecności, co umożliwi sprawne funkcjonowanie działu.

Z poważaniem,
[Twoje Imię i Nazwisko]

Powrót do pracy po urlopie bezpłatnym

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik ma obowiązek wrócić do pracy, a pracodawca dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Pracodawca musi pamiętać o sprawdzeniu ważności badań lekarskich oraz uprawnień BHP.

Zgodnie z Dziennikiem Ustaw, w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, pracownik ma prawo powrócić na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru.

Podsumowanie

Urlop bezpłatny jest okresem, w którym pracownik, na własne życzenie, zawiesza swoje obowiązki zawodowe w firmie, nie otrzymując w tym czasie wynagrodzenia, a pracodawca nie musi opłacać składek ZUS. Decyzja o przyznaniu takiego urlopu zależy od pracodawcy i wymaga zgody obu stron.

Kluczowe aspekty urlopu bezpłatnego to:

formalności: pracownik powinien złożyć wniosek w formie pisemnej,
zgoda pracodawcy: pracodawca musi wyrazić zgodę na udzielenie urlopu,
powody: mogą być różne, a pracownik nie ma obowiązku ich podawać,
czas trwania: ustalany indywidualnie, od kilku dni nawet do kilku lat,
kwestie prawne: czas trwania urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu przepracowanych lat pracy.

Pamiętaj, że opisane w artykule przepisy mogą się zmieniać i zawsze należy sprawdzać ich aktualność, np. na stronie gov lub bezpośrednio w Kodeksie Pracy.

---