Zarządzanie sprzedażą

Czym jest kultura organizacji i dlaczego warto ją tworzyć?

2024-04-11 08:10:57

Kultura organizacyjna firmy: definicja

Kultura organizacyjna firmy to zbiór wspólnych wartości, norm, przekonań i zwyczajów charakterystycznych dla danej organizacji. Pojęcie kultury organizacyjnej coraz częściej pojawia się w kontekście skutecznego zarządzania firmą, gdyż, jak się okazuje, przynosi wiele korzyści dla przedsiębiorstwa.

Co kształtuje kulturę organizacyjną firmy?

Elementy kultury organizacyjnej można podzielić na 3 grupy:

otoczenie,
organizacja,
członkowie organizacji.

Na otoczenie składa się szereg zmiennych, w dużej mierze niezależnych od szefostwa i samej organizacji. Są to m.in uwarunkowania społeczno-kulturowe (związane np. z tradycjami lub preferowanym stylem życia), zmienne ekonomiczne, regulacje prawne, a także dominujące trendy technologiczne. Otoczenie to także branża, w której działa dana firma oraz wszelkie działania podejmowane przez konkurencję.

W aspekcie samej organizacji mieści się historia organizacji, jej misja, wielkość, strategia i struktura oraz wykorzystywane technologie. Do tej grupy należy także przyjęty system kierowania organizacją.

Nawiązując do członków organizacji, chodzi tu o wykształcenie, zachowania pracowników, wyznawane przez nich wartości oraz posiadane potrzeby, a także doświadczenie życiowe i zawodowe.

Dobrze skonstruowana kultura organizacyjna firmy zapewnia zbieżność celów pracowników oraz samej organizacji.

Trzy poziomy kultury organizacyjnej wg Scheina

Inne spojrzenie na kulturę organizacji prezentuje Edgar Schein, amerykański psycholog, specjalista z dziedziny psychologii społecznej. Wg Scheina kultura organizacyjna firmy dzieli się na 3 poziomy:

Pierwszy poziom to artefakty, czyli widoczne elementy za pomocą których możemy zaliczyć dane osoby do organizacji. Wyróżniamy:

Artefakty fizyczne, czyli przedmioty materialne i tego typu aspekty charakterystyczne dla danej organizacji, np. dress code, kolory przewodnie, kwestie architektoniczne takie jak np. wygląd pomieszczeń.
Artefakty językowe, czyli kwestie związane z językiem np. słowa, hasła czy przekazywane ustnie historie.
Artefakty behawioralne, czyli elementy kultury organizacyjnej wyrażające się poprzez zachowanie, np. gesty, zwyczaje, rytuały.

Drugi poziom kultury organizacyjnej to normy i wartości. Warto podkreślić, że w tej grupie mieszczą się nie tylko kwestie ustrukturyzowane, ale także te nieformalne, które można wywnioskować na drodze obserwacji.

Trzeci poziom to założenia, czyli przekonania, którymi kierują się członkowie organizacji. Założenia stanowią podstawę kultury organizacyjnej i są najbardziej odporne na zmiany zachodzące w firmie.

Co wpływa na kulturę organizacyjną firmy?

Krystyna Serafin w artykule pt. "Kultura organizacyjna jako element wspierający realizację strategii przedsiębiorstwa" przytacza czynniki wyróżnione przez D. Drennama.

Na kulturę organizacyjną firmy wpływają:

dominujący liderzy,
historia i tradycje firmy,
technologie, produkty i usługi,
klienci,
oczekiwania firmy,
system informacji i kontroli obowiązujący w firmie,
ustawodawstwo i otoczenie firmy,
system kar i nagród stosowany w przedsiębiorstwie,
organizacja i zasoby firmy,
cele, wartości i przekonania pracowników.

Typy kultury organizacyjnej

Teresa Kraśnicka w publikacji pt. "Proinnowacyjna kultura organizacyjna a innowacyjność technologiczna przedsiębiorstw" odnosi się do modelu wartości konkurujących (Competing Values Framework) i wynikających z niego czterech typów kultur:

kultura klanu,
kultura adhokracji,
kultura rynku,
kultura hierarchii.

Kultura klanu jako typ kultury organizacyjnej

Kultura klanu charakteryzuje się wysokim poziomem lojalności oraz poczuciem wspólnoty. W tym typie kultury organizacyjnej pracownicy identyfikują się z firmą, tak jakby była ich rodziną, wykształcają silne poczucie przynależności. Zamiast nieustannego wdrażania procedur i zasad, zaangażowanie pracowników buduje się poprzez zachęty, promowanie pracy zespołowej oraz dbanie o interes pracowników. Kultura klanu zapewnia także poczucie bezpieczeństwa zatrudnienia o wiele wyższe, niż inne rodzaje kultury organizacyjnej.

W kulturze klanu hierarchia może być niewidoczna. Zarząd podejmując decyzje kieruje się dobrem ogółu, a nie interesami jednostki.

Na zasadzie klanu najczęściej funkcjonują firmy rodzinne, które mocno przywiązane są do tradycji oraz startupy, przynajmniej w początkowej fazie działania.

Na czym polega kultura adhokracji?

Kultura adhokracji to przykład kultury organizacji o wysokim poziomie elastyczności, kreatywności i dynamicznym podejściu do zarządzania firmą. Tego typu kultura organizacyjna charakteryzuje się szybkim podejmowaniem decyzji, na podstawie aktualnych, rynkowych informacji.

Hierarchia może mieć charakter płaski lub nieformalny.

Firmy funkcjonujące w ramach kultury adhokracji są skłonne podejmować ryzyko. Pracownicy zachęcani są do nieszablonowego myślenia i przełamywania dotychczasowych schematów.

Kultura adhokracji jest charakterystyczna dla firm z branży technologicznej, w szczególności IT.

Kultura rynku - charakterystyka

Kultura rynku znana również jako kultura rywalizacji, kładzie szczególny nacisk na budowanie silnej pozycji rynkowej, wyprzedzanie konkurencji oraz zawieranie odpowiedniej ilości transakcji.

Zarząd często kontroluje pracowników.

Pracownikom z kolei wykształca się przekonanie życia w otoczeniu burzliwym i niesprzyjającym, z wymagającymi klientami, przebiegłą konkurencją i liderami, którzy stale muszą pilnować założonych planów.

O co chodzi w kulturze hierarchii?

Kultura hierarchii jest silnie sformalizowaną kulturą organizacyjną. Każde stanowisko ma precyzyjnie określone zadania oraz wymagania. Również zasady awansu są sztywno określone. Jak sama nazwa wskazuje - w tego typu przedsiębiorstwie obowiązuje ścisła hierarchia.

Do podstawowych założeń kultury hierachii należy precyzyjność, powtarzalność, przewidywalność i efektywność.

Tego typu kultura sprawdza się w miejscach pracy takich jak korporacje oraz urzędy.

Jakie są podstawowe funkcje kultury organizacyjnej?

Kultura organizacyjna firmy może pełnić następujące funkcje:

Buduje poczucie przynależności: właściwy klimat organizacyjny pomaga budować poczucie wspólnoty, przynależności oraz pewnego rodzaju poczucie bezpieczeństwa. Pracownicy są w stanie poczuć członkami czegoś większego i chętniej współdziałają.
Tworzy wymogi zachowania: kultura organizacyjna firmy wyznacza pewnego rodzaju obowiązujące normy, zasady i wartości, ma swój udział kodeksie etycznym firmy.
Ułatwia adaptację i integrację wewnętrzną: kultura organizacyjna ma duże znaczenie w procesie adaptowania i integrowania się nowych członków społeczności; nowi pracownicy uczą się na podstawie obserwacji, odnajdują spójne, wspólne wzorce, co ułatwia im wdrożenie się w życie firmy.
Wspiera motywację: wspólne cele i wartości budowane poprzez kulturę organizacyjną firmy, mają również przełożenie na motywację pracowników. Co niezwykle istotne, poczucie przynależności i wspólnej misji odzwierciedla się we wzmocnieniu motywacji wewnętrznej, która jest bardziej pożądana w pracy, niż zewnętrzna.
Tworzy przewagę konkurencyjną firmy: temu punktowi warto poświęcić trochę więcej czasu.

Kultura organizacyjna jako przewaga konkurencyjna Twojej firmy

Odpowiednie zarządzanie kulturą organizacyjną firmy może przynieść Twojej firmie znacznie więcej korzyści, niż się tego spodziewasz.

Przede wszystkim pracownicy silnie identyfikujący się z firmą, są produktywniejsi, wydajniejsi i bardziej zaangażowani. Co więcej, chętniej podejmują również ponadprogramowane działania i sami wykazują się inicjatywą.

Poza tym odpowiednia kultura organizacyjna przyciąga wartościowych pracowników do firmy i wpływa na budowanie marki osobistej. Sytuacja, w której pracownicy sami zgłaszają się do pracy w danej organizacji i w dodatku pracę traktują jako przywilej, to stan do którego powinno dążyć każde przedsiębiorstwo.

Może okazać się, że tworzony przez Ciebie oraz współpracowników klimat organizacji przyciąga nowe talenty, tym samym stając się cenną przewagą konkurencyjną. Zauważ, że pracownicy, gdy szukają pracy, zawsze szukają opinii na temat przyszłego pracodawcy w internecie lub wypytują o zdanie pracowników. Każdy chce pracować w miłej atmosferze, pełnej szacunku i uznania.

Poza tym okazuje się, że pracownicy w takich organizacjach są lojalniejsi, rzadziej zmieniają pracę oraz rzadziej korzystają z różnego rodzaju zwolnień. Pomyśl, jaka to oszczędność kosztów związana z rekrutacją.

Jak tworzyć efektywną oraz sprzyjającą rozwojowi biznesu kulturę organizacyjną?

Tworzenie efektywnej kultury organizacyjnej jest procesem, wymagającym zaangażowania zarządu i wszystkich pracowników.

Tworzenie sprzyjającej kultury organizacyjnej firmy może następować poprzez:

Definiowanie misji firmy i kluczowych wartości. Dobrze, by pracownicy mieli jasno określone kwestie (tzw. misję), którymi chcecie kierować się jako firma.
Jasną komunikację. Nie oczekuj, że pracownicy czegoś domyślą się sami. Do najlepszych strategii firmy należy jasność i klarowność komunikacji. Wprost informuj pracownikom jakie masz wobec nich oczekiwania. Przejrzysta komunikacja sprzyja budowaniu zaangażowania i wzajemnego zrozumienia.
Stwarzanie przestrzeni do rozmowy. Zachęcaj pracowników do wyrażania własnego zdania. Twórz przestrzeń, w której członkowie organizacji będą czuć się bezpiecznie i swobodnie.
Dbanie o integrację. Spotkania wigilijne, wspólne wyjazdy integracyjne, a może ogniska? Wszelkie imprezy, gdzie pracownicy mogą na luzie pobyć ze sobą i szefostwem są mile widziane!
Docenianie pracowników. Stosuj różne formy doceniania: zarówno słowne, jak i finansowe.
Dbanie o wasz wizerunek w internecie. Zadbaj o to, co na temat Twojej firmy można znaleźć w internecie. Chcesz mieć pewność, że odbiorcy trafią na rzetelne informacje? Skorzystaj z usługi Profil działu handlowego! Profil działu handlowego z reguły zawiera odpowiedzi na następujące pytania: jak się w nim pracuje, jak jest zorganizowany, jak działa proces sprzedaży i wiele innych.
Zachowanie w sytuacjach kryzysowych. Unikanie konfliktów jest oczywiście bardzo ważne, ale jeśli taka sytuacja już nastąpi warto zadbać o odpowiednie stanowisko w tej kwestii. Nie udawaj, że problem nie istnieje. Warto spróbować np. mediacji lub otwartej rozmowy.

Jakie narzędzia pomogą Ci w tworzeniu kultury organizacyjnej?

Do tworzenia kultury organizacyjnej mogą przyczynić się również specjalistyczne narzędzia, takie jak:

warsztaty i szkolenia, które wspomogą budowanie zespołu. Możesz postawić na warsztaty integracyjne, jeśli zespół handlowy jest stosunkowo nowy lub specjalistyczne, związane z Twoją branżą.
programy onboardingowe, które pomogą nowym pracownikom zaklimatyzować się w firmie i szybciej wdrożyć w swoje obowiązki.
aplikacje typu pulse check np. harmony team, które pomogą Ci na bieżąco sprawdzać, jakie są potrzeby i problemy oraz codzienne funkcjonowanie zespołu.

Podsumowanie

Kultura organizacji to złożony zbiór wartości, norm, przekonań, zachowań i praktyk, które charakteryzują daną firmę lub instytucję. Można nazwać ją "charakterem" organizacji, który kształtuje sposób, w jaki pracownicy myślą, działają i współpracują ze sobą.

Warto tworzyć i utrzymywać silną kulturę organizacji ponieważ:

zwiększa ona zaangażowanie pracowników,
wspiera budowanie marki, stanowi przewagę konkurencyjną,
wpływa na obniżenie kosztów rekrutacyjnych: pracownicy są bardziej skłonni pozostawać w organizacji, a kandydaci sami zabiegają o pracę,
wspiera motywację pracowniczą.

---