Praca w sprzedaży

Wypalenie zawodowe - przyczyny, objawy, leczenie i psychoprofilaktyka

2023-06-19 12:52:17

Czym jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe jest odpowiedzią na chroniczny stres, który ma swoje źródło w pracy. Wypalenie zawodowe powstaje jako odzew na nadmierny zakres obowiązków zawodowych lub nadmierne wymagania.

Osoby wypalone zawodowe nie odczuwają radości ani satysfakcji z wykonywanej pracy, doznają za to obniżonego poczucia dokonań osobistych.

Syndrom wypalenia zawodowego

Syndromem wypalenia zawodowego nazywamy zespół symptomów pojawiających się w wyniku przeciążenia emocjonalnego oraz fizycznego, będącego wynikiem stresu doświadczanego w pracy zawodowej.

Objawy wypalenia zawodowego

Symptomy wypalenia zawodowego można podzielić na wyczerpanie fizyczne, wyczerpanie emocjonalne oraz wyczerpanie psychiczne.

Uszczegóławiając na objawy wypalenia zawodowego składają się:

objawy somatyczne, takie jak zaburzenia snu, bóle głowy czy chroniczne zmęczenie,
trudności z koncentracją,
poczucie bezradności,
wyczerpanie emocjonalne,
obniżone poczucie dokonań osobistych,
nagromadzenie negatywnych emocji,
negatywne myśli,
poczucie pustki,
wycofanie, unikanie kontaktu z innymi ludźmi.

Etapy wypalenia zawodowego

American Pschology Association wyróżnia pięć faz wypalenia zawodowego:

miesiąc miodowy - pracownik jest zafascynowany pracą i gotowy na nowe wyzwania, uważa, że jest skuteczny i potrafi wiele zdziałać, cieszą go wszystkie, nawet najmniejsze osiągnięcia.
przebudzenie - w tej fazie pracownik orientuje się, że jego wizja pracy była odrealniona, ale by ją utrzymać wkłada w swoje obowiązki coraz więcej energii.
szorstkość - wypełnianie obowiązków i zobowiązań wymaga coraz więcej wysiłku, pojawiają się trudności w kontaktach z innymi pracownikami i Klientami.
wypalenie pełnoobjawowe - występuje zmęczenie fizyczne i wyczerpanie psychiczne, poczucie osamotnienia, dochodzi do utraty złudzeń. Najczęściej pojawiają się myśli o ucieczce lub zmianie pracy.
odradzanie się - w ostatniej fazie pracownik leczy konsekwencje wypalenia zawodowego.

Przyczyny wypalenia zawodowego

Przyczyny wypalenia zawodowego możemy podzielić na:

uwarunkowania występujące w środowisku pracy,
czynniki wewnętrzne.

Czynniki środowiskowe tyczą się nieprzyjaznego miejsca pracy, powodującego fizyczne i emocjonalne wyczerpanie. Za główny powód wypalenia zawodowego uznaje się stres, ale oczywiście jest to stwierdzenie ogólne. Trzeba się zastanowić, co ten stres wywołuje. Może to być nadmiar obowiązków zawodowych lub sprzeczne wymagania, które stawia pracodawca, niejasna komunikacja z przełożonym lub współpracownikami. Być może pracownikowi brak docenienia ze strony przełożonych, jest stale krytykowany, co prowadzi do wyczerpania zasobów. Jeszcze innym z okoliczności sprzyjających wypaleniu zawodowemu jest zbyt niskie wynagrodzenie.

Czynniki wewnętrzne tyczą się osobistych cech jednostki, mogących spowodować psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego. Jest to na przykład niskie poczucie własnej wartości czy przesadny perfekcjonizm, co przekłada się na trudności w zachowaniu równowagi między życiem zawodowym, a życiem prywatnym oraz spychanie na dalszy plan osobistych potrzeb. Istotną rolę odgrywają również nierealne oczekiwania wobec pracy, które szybko prowadzą do rozczarowania oraz brak spodziewanych sukcesów.

Konsekwencje wypalenia zawodowego w sferze pracy

Gwałtowne zderzenie z realiami zawodu i brak skuteczności w miejscu pracy powoduje stopniowe wycofywanie się z obowiązków zawodowych. Zmniejszają się chęci do pracy, a tym samym zmniejsza się wydajność i efektywność pracownika. Osoba wypalona zawodowo bardzo często nie doprowadza do końca zadań, które rozpoczęła. Ma trudności w planowaniu i gospodarowaniu czasem. Może popadać w konflikty z innymi pracownikami lub z przełożonym. W końcu coraz częściej zaczyna nie przychodzić do pracy.

Skutki wypalenia zawodowego

Choć może się wydawać, że koncepcja wypalenia zawodowego dotyczy tylko pracy, człowiek odczuje konsekwencje wypalenia również w sferze osobistej.

Osoby wypalone odczuwają pogorszenie nastroju, które może prowadzić do dalszych problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja czy nerwica. Postępująca chwiejność emocjonalna i przygnębienie jest powodem powolnego wycofywanie się z kontaktów towarzyskich. Człowiek wypalony zawodowo może zaniedbywać regularność posiłków oraz aktywność fizyczną. Wzrasta tendencja do korzystania z różnego rodzaju używek.

Zawody najbardziej narażone na wypalenie zawodowe

Najbardziej narażone na wypalenie zawodowe są osoby doświadczające dużego stresu, pracujące pod presją czasu, pełniące stanowiska kierownicze oraz stale mające kontakt z drugim człowiekiem.

Problem wypalenia zawodowego dotyczy między innymi takich profesji jak: pielęgniarki, lekarze, handlowcy, sprzedawcy, ratownicy medyczni, nauczyciele, urzędnicy, kierownicy firm.

Syndrom wypalenia zawodowego może dotyczyć każdego zawodu, włączając to zawody powiązane ze sprzedażą ze względu na stres oraz nieunikniony kontakt z Klientami, którzy nie zawsze mają dobry humor. Może to wywoływać niechęć do kolejnych interakcji z ludźmi oraz do samej pracy, która z czasem może stawać się coraz bardziej obciążająca psychicznie.

Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?

Profilaktyką w tym wypadku jest budowanie odporności na stres. Więcej informacji na temat stresu, zapobiegania mu oraz radzenia sobie w sytuacjach stresowych przeczytasz w naszym artykule pt: Jak radzić sobie ze stresem w pracy handlowca?

Istotną kwestią jest także zachowywanie tzw. work-life balance, czyli równowagi pomiędzy życiem prywatnym, a zawodowym.

Warto również starać się wypracować odpowiednie podejście do pracy, tzn. zapoznać się z realiami zawodu, w którym się pracuje.

Bardzo ważnym aspektem jest także umiejętność docenienia samego siebie, swoich umiejętności oraz poznanie własnych granic obciążenia, których nie powinno się nigdy przekraczać. Zdrowie psychiczne jest istotniejsze, niż jakiekolwiek obowiązki i zadania.

Wreszcie warto zadbać o jakąś odskocznie od pracy, tak by praca nie stanowiła najważniejszej kwestii w życiu. Zastanów się, czy masz jakieś hobby, pasję czy jakąkolwiek aktywność, którą lubisz robić, a która nie wiąże się z Twoim miejscem pracy.

Jak walczyć z wypaleniem zawodowym? Leczenie wypalenia zawodowego

Gdy zauważasz u siebie syndromy wypalenia zawodowego w pierwszej kolejności możesz skorzystać z urlopu, by nabrać dystansu do sytuacji i zastanowić się nad tym, co aktualnie się dzieje.

Jeśli Twoja sytuacja jest znacznie trudniejsza, nie jesteś w stanie wykonywać swoich obowiązków, czujesz się stale przygnębiony i Twoja praca nie daje Ci żadnej satysfakcji, skorzystaj z pomocy psychologa lub psychoterapeuty.

Może się okazać, że po prostu ze względu na zespół wypalenia zawodowego nie będziesz w stanie dłużej wykonywać swojej dotychczasowej pracy i musisz się zastanowić nad poważnymi, ale niezbędnymi zmianami w Twoim życiu zawodowym.

W przypadku podejrzeń wypalenia zawodowego, jak najszybciej skorzystaj z profesjonalnej pomocy.

Wypalenie zawodowe podstawą do L4?

Odkąd wypalenie zawodowe zostało zaklasyfikowane do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, obowiązującej od 2022 roku, w sieci pojawiło się mnóstwo informacji na temat możliwości wystawienia zwolnienia lekarskiego z powodu wypalenia zawodowego.

W ICD-11 wypalenie zawodowe jest uznane za stan, a nie jednostkę chorobową i dlatego niemożliwym jest uzyskać zwolnienie lekarskie z tego powodu. Nawet gdyby jakiś lekarz pokusił się o wystawienie takiego dokumentu, prawdopodobnie zostałby on podważony przez ZUS.

---