Efekt aureoli i efekt Golema: dlaczego warto o nich wiedzieć?
Co to jest efekt aureoli (efekt halo)?
Efekt aureoli, znany również jako efekt halo, to zjawisko psychologiczne, w którym pierwsze wrażenie o kimś lub czymś wpływa na naszą percepcję i ocenę tej osoby lub rzeczy.
Na przykład jeśli ktoś wywrze na nas dobre pierwsze wrażenie, później postrzegamy tę osobę bardziej pozytywnie (anielski efekt halo). Ten efekt działa również w drugą stronę: jeśli na początku ocenimy kogoś lub coś negatywnie, ta tendencja również będzie się utrzymywać przy kolejnych stycznościach z obiektem (szatański efekt halo).
Czym jest efekt Golema?
Efekt Golema to zjawisko psychologiczne, które polega na tym, że niskie oczekiwania innych wobec danej osoby, prowadzą do pogorszenia jej wyników oraz ogólnej efektywności.
Nazwa nawiązuje do mitologicznego Golema, czyli istoty z żydowskiej legendy, stworzonej z gliny na kształt i podobieństwa człowieka, ale jednocześnie pozbawionej rozumu i duszy, działającej zgodnie z czyimś życzeniem. Co ciekawe, mitologiczny Golem w wyniku takiego traktowania stał się destrukcyjny i nieobliczalny. Warto odnaleźć w tym nazewnictwie analogię i głębszy sens oraz zastanowić się do czego mogą prowadzić zbyt niskie oczekiwania w stosunku do innych.
Mechanizm działania efektu aureoli i Golema
Oba efekty są wynikają z tendencyjności poznawczej, gdzie pierwsze wrażenie, które odbieramy wpływa później na dalszą ocenę sytuacji, rzeczy lub osoby. Dzieje się tak, ponieważ nasz mózg, który wykonuje na co dzień ogromną pracę, stara się ułatwić sobie zadania i korzysta z pewnego rodzaju uproszczeń i generalizacji. W efekcie następuje nieświadome z naszej strony przenoszenie jednej, wstępnej oceny na następne.
Przykłady efektu aureoli
Z efektem aureoli (efektem halo) możemy spotkać się w wielu przypadkach dnia codziennego. Skłonność do automatycznego oceniania po prostu znacznie ułatwia nam życie. Stąd, jeśli ktoś jest nieświadomy działania tego efektu, może stosować go w zasadzie zawsze, gdy poznaje nową osobę.
Dużo się mówi na temat efektu aureoli w kontekście procesu rekrutacyjnego. Pierwsze wrażenie można zrobić tylko raz, a jak widać jego konsekwencją może być szereg dodatkowych korzyści. Pracownik, który zapunktuje na początku, później może być oceniany przez rekrutera korzystniej, niż wypada w rzeczywistości. Istotnym aspektem jest również wygląd zewnętrzny, który czy nam się to podoba czy nie, niestety lub stety ma ogromne znaczenie. Kandydaci atrakcyjni fizycznie, zadbani, ubrani czysto i schludnie mogą być postrzegani jako bardziej profesjonalni, kompetentni oraz przyjaźni, bez względu na to, jacy są naprawdę (no chyba, że bardzo wyraźnie dadzą odczuć rekrutrowi, że jest zupełnie inaczej - aureola nie jest dana raz na zawsze!).
Sprawdź oferty pracy w sprzedaży 👇
Przedstawiciel Handlowy
Doradca Klienta - Sklep RTV/AGD/IT
Agent Nieruchomości
Duże firmy również planują kampanie reklamowe zgodne z działaniem efektu aureoli. Z tego powodu zapraszają do promocji znane i lubiane osoby. Firma może liczyć na znaczne zwiększenie sprzedaży, jeśli trafnie dobierze celebrytę. Najlepiej by był on powiązany z danym produktem. Dlatego np.: Iga Świątek reklamuje napój izotoniczny (jak ona poleca, to musi być dobry, prawda?), a influencerki z branży beauty polecają kosmetyki (na pewno używają ich na co dzień i sprawdzają się doskonale!).
Pamiętaj, że efekt aureoli nie zawsze działa na naszą korzyść. Jeśli na pierwsze spotkanie przyjdziesz znacznie spóźniony i naburmuszony, istnieje duża szansa na przypisanie Ci tych cech na stałe przez osobę, z którą się umówiłeś.
Przykłady efektu Golema
Z efektem Golema spotykamy się najczęściej już we wczesnych latach szkolnych. Nauczyciel, który zauważa ucznia z niższymi zdolnościami, zamiast zaangażować się w jego rozwój mocniej robi wręcz odwrotnie - obniża wobec ucznia oczekiwania, poświęca mu mniej czasu, zleca mniej zadań lub część po prostu odpuszcza, w efekcie czego dziecko osiąga coraz gorsze wyniki w nauce. Podobny efekt zachodzi, gdy szkoła dzieli jakąś klasę ze względu na wyniki osiągnięte w jakimś teście (np. w teście poziomującym z języka angielskiego). Wtedy zazwyczaj lepsza grupa staje się coraz lepsza, a ta gorsza nie wykorzystuje pełni swojego potencjału.
Na dobrą sprawę na tej samej zasadzie działa to później w wielu firmach. Menadżerowie wolą pracować z osobami, które sprawiają wrażenie zaangażowanych i wykazujących inicjatywę. Pracownik do którego raz przywrze łatka "mało kompetentnego" może otrzymywać mniej ambitne zadania, w efekcie nie rozwijać tak, jak byłby w stanie, co przekłada się na spadek jego motywacji i zaangażowania.
Czy warto się przejmować efektem aureoli i efektem Goluma?
Zdecydowanie warto, ponieważ oba efekty mają znaczący wpływ na nasze oceny, decyzje i interakcje z innymi. Zauważ, że inaczej postrzegasz osobę, której "zakładasz aureolę", a inaczej kogoś, gdy patrzysz przez soczewkę efektu Golema. To szczególnie istotne, gdy Twoja praca opiera się na kontakcie z drugim człowiekiem.
Podsumowując, przejmowanie się efektem aureoli i efektem Golema jest ważne, ponieważ pozwala na bardziej sprawiedliwe, obiektywne i konstruktywne podejście do oceny i interakcji z innymi, co z kolei może prowadzić do lepszych wyników i bardziej pozytywnych relacji, zarówno ze współpracownikami, jak i klientami.
Co mogę poradzić?
Najważniejsze, co możesz zrobić, to po prostu... myśleć, czyli mieć świadomość istnienia takich efektów, które mogą zniekształcać i upraszczać odbiór innych ludzi. Regularnie reflektuj nad swoimi ocenami i oczekiwaniami wobec innych.
Po drugie staraj się oceniać każdą jedną cechę, umiejętność czy aspekt osobno, próbując się w ten sposób pozbyć wpływu ogólnego wrażenia.
Jeśli masz do czynienia z rekrutacją lub jakimkolwiek innym zajęciem, wymagającym oceniania innych wykorzystuj obiektywne, mierzalne kryteria do oceny osób i sytuacji, aby minimalizować subiektywne wpływy. Na pewno warto skorzystać ze standaryzowanych testów lub arkuszy oceny.
Podobnie, jeśli obejmujesz kierownicze stanowisko. Zastanów się, czy na pewno traktujesz wszystkich pracowników obiektywnie? A może warto jakiemuś pracownikowi poświęcić więcej czasu i dać szanse szerzej rozwinąć skrzydła?
Podsumowanie
Efekt aureoli i efekt Golema to dwa zjawiska psychologiczne, które mają znaczący wpływ na nasze oceny i interakcje z innymi.
Efekt aureoli polega na tym, że ogólne pozytywne wrażenie na temat osoby, produktu czy sytuacji wpływa na naszą ocenę innych, niezwiązanych cech, co prowadzi do subiektywnych i często nieobiektywnych ocen. Może to skutkować niesprawiedliwym traktowaniem oraz błędnymi decyzjami w różnych kontekstach, takich jak rekrutacja, ocena pracowników czy wybory konsumenckie.
Z kolei efekt Golema odnosi się do sytuacji, w której niskie oczekiwania wobec osoby prowadzą do pogorszenia jej wyników i efektywności. Negatywne oczekiwania mogą demotywować, ograniczać możliwości rozwoju i prowadzić do sytuacji, gdzie negatywne przekonania faktycznie wpływają na zachowanie i osiągnięcia.
Świadomość istnienia tych efektów i podejmowanie działań w celu ich minimalizacji, takich jak refleksja nad własnymi oczekiwaniami, korzystanie z obiektywnych kryteriów oceny oraz wspieranie i motywowanie innych, może prowadzić do bardziej sprawiedliwego, obiektywnego i konstruktywnego podejścia w ocenie i interakcji z innymi.
---
Poszukujesz pracy w sprzedaży?
Załóż darmowe konto pracownika, dodaj swoje CV i aplikuj jednym kliknięciem!
- Oferty pracy dopasowane do Twoich potrzeb.
- Dostęp online do Twojego aktualnego CV.
- Dostęp do statystyk ofert pracy na które aplikowałeś.
